Rusałka admirał (Vanessa atalanta), Dolina Redy
W Polsce żyje ponad 3000 gatunków motyli, z czego około 160 gatunków to tzw. motyle dzienne. Pozostałe to gatunki nocne, potocznie zwane ćmami. Przekładając to na ilość osobników, potencjalnie jawi się ogromna baza pokarmowa dla ptaków. Czy jednak ptaki zjadają motyle?. Szczególnie ich postać imago. Dorosłe owady jakie znamy z pięknych barw, unoszące się nad łąkami, polami i ogrodami. Temat wydaje się inspirujący, więc poszukałem nieco w literaturze i zasobach sieci. Tu jednak niespodzianka, bo informacji o motylach w diecie ptaków jest niewiele, właściwie szczątkowe. To zaskakujące, bo ptaki to chyba najlepiej opisana gromada zwierząt, również pod kątem ich bazy pokarmowej. Czy wynika z tego, że ptaki motyli nie jedzą ?.
Miałem kiedyś okazję długimi godzinami obserwować gąsiorki, dokarmiające podloty. Ptaki nosiły potomstwu wszelkiego rodzaju owady od pajęczaków do muchówek. Jednak nigdy motyle, których były dziesiątki w niezbyt rozległym rewirze lęgowym. W okolicy gęsto porastające polne byliny, dosłownie oblepione były motylami z gatunku Bielinek rzepnik (Pieris rapae syn. Artogeia rapae).
Gąsiorek (Lanius collurio), z pająkiem z gatunku kwietnik (Misumena vatia)
Bielinek rzepnik (Pieris rapae syn. Artogeia rapae)
Obserwując motyle, ich lot wydaje się dynamiczny i szybki. Jednak nie może się równać ze sprawnością jaką ptaki wykazują przy łapaniu owadów. Co zatem może sprawiać, że ptaki nie interesują się motylami. Może niewielka korzyść jaką uzyskają z takiej zdobyczy. W przypadku tak dużych owadów, ptaki by je spożyć, musiałyby pozbawić motyle skrzydeł. Tak czynią chwytając jętki majowe lub ważki. Pliszki górskie, a nawet wróble oddzielają im skrzydła zanim owady pierwotnoskrzydłe (Paleoptera) zaniosą do gniazda lub podadzą pisklętom i podlotom. To wymaga czasu i nakładu energii, co może jest niepotrzebną stratą wobec innego, łatwiej dostępnego pokarmu.
Pliszka górska (Motacilla cinerea), z Jętką majową (Ephemera vulgata).
Kto zatem może być amatorem motyli?. Z pewnością jest nim kowalik (Sitta europaea), zdjęcie poniżej. Jednak ten gatunek interesują bardziej motyle nocne, które za dnia odpoczywają w zakamarkach drzew. W diecie kowalików ćmy stanowią ważny składnik, szczególnie w okresie lęgowy. Ptaki sprawnie je wyszukują w zagłębieniach kory.
Prawdopodobnie motyle nocne dla wielu gatunków ptaków stanowią pokarm. Może ze względu na małą ruchliwość owadów, tłuste kąski w postaci okazałych odwłoków i relatywnie małe skrzydła. Jednak barwny świat motyli dziennych, zdaje się być niezagrożony apetytem ptaków. Widok niezwykle pięknie ubarwionych owadów, bezkarnie latających pośród gorączkowo poszukujących pokarmu ptaków, jest przecież powszechnym. Podczas naszych wędrówek, nie raz zwracają na siebie uwagę, kusząc oko i obiektyw. A może jaskrawa barwa motyli, jak to często w przyrodzie bywa, jest ostrzeżeniem. Sygnałem dla ptaków - nie zjadaj mnie, bo jetem trujący. Tego nie wiem, więc pozostaje mi traktować zjawisko jako zagadkę natury.
Rusałka kratkowiec (Araschnia levana f. levana), forma wiosenna, Dolina Redy
Rusałka kratkowiec (Araschnia levana),osobnik z drugiego pokolenia, forma letnia, Dolina Redy
Rusałka pokrzywnik (Aglais urticae), Dolina Redy
Rusałka pawik (Inachis io), Dolina Redy
Osadnik egeria (Pararge aegeria), Dolina Redy
Czerwończyk dukacik (Lycaena virgaureae), Dolina Redy
Na zakończenie powyższego, małego przeglądu motyli dziennych, przedstawiam - Rolnica tasiemka (Noctua pronuba). Należy do motyli nocnych, a jak widać pośród nich również odnajdziemy wspaniale ubarwione gatunki.
