Drapieżne kaczki, które przeżyły dinozaury



Spoglądają na systematykę lodówki (Clangula hyemalis), widzimy, że gatunek ten należy szczepu traczy -  Mergini. To pomocnicza kategoria systematyczna, niższa od rodziny (familia), a wyższa od rodzaju (genus). Zalicza się do niej inne ptaki, jak edredony, uhle i gągoły, oraz pokrewne gatunki nazywane morskimi kaczkami. W odróżnieniu od pozostałych blaszkodziobych, żywią się głównie pokarmem zwierzęcym chwytanym pod wodą. Są więc drapieżnikami, a pokarm roślinny stanowi jedynie uzupełnienie ich diety.  Pośród nich edredony uznawane są za najstarsze i najbardziej prymitywne w znaczeniu ewolucyjnym i anatomicznym. Mają potężne dzioby, które pozwalają im kruszyć skorupy krabów i jeżowców. To bez wątpienia zwodnicy wagi ciężkiej. 

Edredon (Somateria mollissima)


Do "lżejszej kategorii wagowej" zaliczamy uhle i markaczki, których mniejsze dzioby w kształcie dłuta pozwalają wyszukać w kamienistym, morskim dnie mięczaki i skorupiaki. Razem z nim w szranki staje lodówka, a pośród nich jest najgłębiej nurkującym przedstawicielem rzędu blaszkodziobych. Potrafi zejść na głębokość nawet 75 metrów. Tę grupę ptaków zamykają tracze właściwe z rodzaju Mergus, do których należą nurogęsi i szlachary. U gatunków tych przystosowanie do drapieżnictwa jest dalej posunięte w postaci hakowatego zakończenia długiego dzioba, który ułatwia chwytanie ryb. 

Szlachar (Mergus serrator)


Wspomniane gatunki to jedynie część ogromnej grupy ptaków, zwanych blaszkodziobymi. Nazwa pochodzi od rogowych tworów, blaszek rogowych umieszczonych wewnątrz dzioba. Kaczkom drapieżnym ułatwiają chwytanie i rozdrabnianie zdobyczy. Jednak pierwotnym ich przeznaczeniem było przecedzanie pokarmu roślinnego i zwierzęcego pobieranego z wody. Tak odżywiają się przedstawiciele rodzaju Anas, jak kaczka krzyżówka, czy rodzaju Mareca, do którego należy krakwa. Spoglądając na dziób tej ostatniej, "ząbki" wyglądają groźnie, choć spełniają jedynie funkcję filtra.

W przypadku ptaków nie mówimy więc o zębach, choć u praptaka (Archaeopteryx lithographica) dziób zaopatrzony był w ostre, dobrze rozwinięte zęby, podobnie jak u gadów. Trudno jednak od niego wywodzić pochodzenie blaszkodziobych, bo ten rząd ptaków podążył własnymi ścieżkami ewolucji. Historia blaszkodziobych sięga 110 milinów lat, a więc czasów gdy światem rządziły dinozaury. Przetrwały ich wyginięcie, osiągając współczesny sukces właśnie dzięki opisanej anatomii i funkcji dzioba.

 Krakwa (Mareca strepera)